środa, 16 stycznia 2013

Zofii Kossak podróże w czasie i przestrzeni ("Pątniczym szlakiem")


Wyprawa do Ziemi Świętej nie wymaga w tej chwili wielkich wyrzeczeń ani przygotowań organizacyjnych, tylko co najwyżej wzięcia tygodnia urlopu i zarezerwowania około 2,5- 3 tysięcy zł. Z tym ostatnim może być większy problem, ale nie oszukujmy się, nie jest to jakiś kosmos, tylko suma zbliżona do średniej krajowej (oczywiście, jeżeli wierzymy w te GUS-owskie wyliczanki).
 W wersji turbo da się nawet "zaliczyć" Izrael w jeden dzień (w ramach wycieczki fakultatywnej z jednego z egipskich kurortów). 
W 1933, kiedy w swoją podróż w kierunku bliskowschodnim wybrała się Zofia Kossak, było w sumie podobnie. Podróż trwała wprawdzie 5 tygodni (statkiem bądź pociągiem), ale skoro już człowiek ruszył się w tak odległe rejony, przy okazji zwiedzało się Egipt, kilka greckich wysp, Ateny, Stambuł... Dostępność cenowa? Chyba zbliżona. W skład ekipy pielgrzymkowej z lat 30-stych wchodziło także kilka zamożnych "farmerek". Różnica polegał chyba na tym, że po 5 tygodniowej wyprawie autorce udało się napisac całkiem opasłą książkę. Tygodniowy urlop wystarczy co najwyżej na kilka notek blogowych, a i to wtedy, gdy ktos jest naprawdę zdolny. 
Prawdziwa różnica w sztuce podróżowania objawi się nam, gdy w początkowych rozdziałach "Pątniczym szlakiem" przeczytamy sobie o średniowiecznych pielgrzymkach. Droga do Ziemi Świętej mogła zająć pielgrzymowi całe życie. Z jednej strony to atrakcyjna perspektywa - ruszasz w drogę i nie wracasz, nie przejmując się robotą i przyszłą emeryturą. Z drugiej: nawet, jeśli w średniowieczu istniałaby opcja emerytury rzadko kiedy byłaby w ogóle brana pod uwagę, gdyż życie pielgrzyma miało spore szanse zakończyć się przed czasem. 
Książka "Pątniczym szlakiem" jest pełna takich ciekawostek. Autorka, podróżując na trasie Rodos-Aleksandria-Kair-Izrael-Stambuł-Ateny zgrabnie miesza podróżnicze obserwacje, ciekawostki historyczne a także anegdoty i zabawne dialogi podsłuchane od współwycieczkowiczów. To całkiem przydatna lektura dla tych, którzy wybierają się w tamte rejony, bądź też kiedyś je odwiedzili. Przewodniki często przytłaczają nadmiarem informacji historycznych. Tutaj podane w rozsądnych ilościach i literackiej formie same wchodzą do głowy. Jasne, że dla wielu osób najważniejsza w miejscach kultu będzie ich historia biblijna, ale ich losy od średniowiecza po początek XIX wieku takze bywały fascynujące. 
Warto porównać jak przeobraziły się opisywane miejsca przez ostatnie 80 lat. Autorka podkreśla, że Ziemia Święta to miejsce, które potrafi się nie zmieniać przez tysiąclecia. To, że z jakiejś studni korzystał np. któryś biblijny patriarcha wcale nie musi byc legendą, gdyż kolejna studnia znajduje się np. 100 km dalej. I rzeczywiście - czytając opisy wiecznych zatargów między różnymi odłamami chrześcijan wokół Bazyliki Grobu Pańskiego, czujemy się niemal jak w czasach wspólczesnych. To co się zmieniło, poza tym, że przez te 80 lat wyrosło wokół nowoczesne społeczeństwo żydowskie, które wówczas sprowadzało się do kilku skupisk, nad Morzem Śródziemnym, to wypychanie chrześcijan (Palestyńczyków). W latach 30-stych np. w Betlejem byli oni większością. W tej chwili jest to miejscowość w 70-80% muzulmańska.
Jeśli natomiast chodzi o miejsca na świecie, w których zmienia się więcej - polecam migawki z Rodos pod panowaniem Mussoliniego i ze Stambułu czasów Atatürka. Znajdą się i takie miejsca, których już nie ma. Choćby POLSKO-rumuńskie przejście w Czerniowcach, po którego przekroczeniu wyprawa już czuje się, jakby była jedną nogą w domu. Tak się składa, że byłam kiedyś w Czerniowcach. W tej chwili to ciągle miasto nadgraniczne, tyle, że to już nie ta granica. (a po drugiej jej stronie, na rumuńskiej Bukowinie, ciągle mieszka polska mniejszość). Dojazd z centrum Polski z postojem na granicy w Medyce zajmuje w tej chwili jakieś 1-1,5 dnia. Z jednej strony świat się skurczył i turystyczne destynacje są teraz łatwiej dostępne, za to wiele miejsc zapada się jakby w czarną dziurę. Do Czerniowiec dalej niż do Kairu? Na to wygląda.

Łyżka dziegciu w tej beczce miodu? Otóż trudno powiedzieć o autorce, że jest otwarta na inne kultury. Owszem, jeśli śą to kulury martwe (Bizancjum), bądż odległe (buddyzm), to usłyszymy o nich jakieś ciepłe słowo. O tych bliższych nam zarówno w czasie, jak i w przestrzeni - już niekoniecznie. 
Ale mimo to - i tak polecam:).

Źródła zdjęć: niedziela.pl, archiwum Allegro oraz czestochowa.pl. to ostatnie niespecjalnei a propos, ale mi się spodobało:).

21 komentarzy:


  1. Brzmi zachęcająco, tym bardziej, że mam kilka jej jej książek i chce je przeczytać.)

    OdpowiedzUsuń
  2. "Pątniczym szlakiem" jak "Pątniczym szlakiem" ale potem napisała "Krzyżowców", którzy do dzisiaj pozostali jedną z najlepszych polskich książek historycznych i bez kompleksów mogą dalej stawać w szranki, trochę gorszy jest "Król trędowaty" ("Bez oręża" takie sobie) a dla dzieci i młodzieży "Puszkarza Orbano" (polecam wydanie z klasycznymi ilustracjami Jerzego Srokowskiego).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. największe hity Zofii (Krzyżowcy i Dziedzictwo) . jeszcze przede mną. Jeszcze "Pożogę" mam do opisania i trochę jestem w kropce, jak ją ugryźć.
      A ja polecam "Złotą wolność":).

      Usuń
    2. "Pożogę"?! - dasz radę :-) co prawda nie jest to szczytowe osiągnięcie literackie K-S ale spoko! "Krzyżowcami" na pewno nie będziesz rozczarowana - ja byłem nawet zaskoczony, że autorka która kojarzyła mi się mocno z "formacją katolicką" napisała taką książkę.

      Usuń
    3. Wyciągnęłam z pólki Krzyżowców (mam tom 1-2), chcac ich zabrać do wanny, ale okazali się stylizowani językowo, więc przymierze się do nich innym razem:).

      Usuń
    4. Trzeba przetrwać tylko początkowe strony i poddać się temu, no ale nie nalegam :-)

      Usuń
  3. Na ten sam temat polecam również Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego "Gasnące ognie.Podróż po Palestynie, Syrii, Mezopotamii".

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Być moze trochę mocniej spenetruję niszę "podróże retro", także polecanka mile widziana:).

      Usuń
  4. No, masz, w ogóle nie miałam pojęcia, że ona taką książkę napisała. To pewnie na bazie tej 5-tygodniowej wyprawy powstali "Krzyżowcy"?
    Podobno tak dokładnie opisała w "Krzyżowcach" topografię ZIemi Świętej, że potem żołnierze armii Andersa z jej "Krzyżowcami" w ręku zwiedzali Jerozolimę. Piszą o tym we wspomnieniach.
    Muszę poszukać tej pozycji, czuję się zachęcona. Mocno zachęcona...:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Alicjo,
      Nie sądzę. Odniosłam wrażenie, że ZK już o Krzyżowcach sporo wie, rzucała mocno szczegółowymi informacjami czasem. Może to była tylko taka wizja lokalna:).
      Poszukaj, na allegro wprawdzie wyczaiłam tylko jeden egzemplarz, za to vintage:).
      http://allegro.pl/zofia-kossak-patniczym-szlakiem-unikat-1933-i2932104702.html

      Usuń
    2. No, tak, to mogła być jej wizja lokalna.
      Oj, dzięki za pokazanie dróżki do książki, szczególnie, że vintage. Uwielbiam stare wydania.
      Tylko muszę się jeszcze zapisać na allegro, bo jeszcze nie korzystałam. Wstyd się przyznać, ale to prawda...

      Usuń
  5. Natanno,
    kojarzę, że podobali i się "Boży szaleńcy", także "Ptniczym szlakiem"jest jak najbardziej w kręgu Twoich zainteresowań, choć mniej tu podróży do źródeł wiary, niż się spodziewałam (a więcej właśnie kultury).
    P.S. no i to wydanie z lat 60-tych jest calkiem przyzwoitej jakości, pomijając, naturalnie, obwolutę. warto popolowac w antykwariatach.

    OdpowiedzUsuń
  6. Alicjo,
    tu odpowiadam, bo mi formularz komentarzy wierzga.
    No to nie zdążysz, bo rejestracja na allegro trwa jakieś 2 tygodnie (przysyłają umowę pocztą). Jak jesteś zainteresowana, to zagadaj do wystawcy na PW.

    OdpowiedzUsuń
  7. Jak wstyd, że tak mało Kossak-Szczuckiej czytałam. I do tego dawno, a tyle tytułów podajecie. Trzeba zakasać rękawy.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Książkowcu, a Pożoga? Temat na czasie dla Ciebie, bo kresowy...

      Usuń
    2. Wiem, ale boję się. Pamiętam lekturę obozową sprzed lat i szczegóły tkwią jak drzazgi. Szczególnie gdy mowa jest o dzieciach albo o kobietach:(
      PS
      Pożogę sprawdziłam na allegro i po 5 zł, a ja - durna - ciągle się waham. Pewnie kupię, ale poczeka. Wbrew pozorom to dla mnie też trudne, stąd może ucieczki do dworów itp. A teraz czytam właśnie Katarzynę Wielką (Massie)i próbuję zrozumieć despotów, których mam w życiu obok. Wszystko ma przyczynę i skutek.

      Usuń
    3. Książkowcu,
      każdy ma swoje czułe punkty. W każdym razie ożoga aż tak krwawa nei jest, autorka była raczej świadkiem grabieży, a o rzeziach raczej słyszała niż widziala na własne oczy, dlatego nie ma tam prawdziwych drastyczności. Choć degradacja i nisczenie dóbr kultury też boli.

      Usuń
  8. Z centrum miasta na moje osiedle bywa czasami dalej niż z Gdańska do Rzymu :( A Zofia Kossak-Szczucka pcha mi się w ręce niemal za każdym pobytem w bibliotece, ale robi to mało skutecznie, jak dotąd.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Guciamal,
      mam przeczucie, że jeszcze się spotkacie:). Pozdrowienia:).

      Usuń
  9. Nie wiedziałam, że jest Jej ulica...

    OdpowiedzUsuń