Rozmowa w "Katedrze" - Mario Vargas Llosa

"Rozmowę..." czytałam wiele lat temu, chyba jako maturzystka i pamiętam, że zrobiła na mnie kolosalne wrażenie. Zapoczątkowała u mnie fazę na książki Peruwiańczyka, niestety, każda kolejna okazała się niewypałem, choć poddałam się się dopiero przy piątej ("Wojna końca świata"), przy której po prostu nie rozumiałam co czytam. Teraz z podziwem patrzę na blogerki z grupy wiekowej poniżej 20. roku życia, które spokojnie biorą na warsztat np. "Marzenie Celta" czy "Raj tuż za rogiem" i są nawet w stanie je ciekawie zinterpretować!
No nic, jeśli ktoś twierdzi, że młode pokolenie jest bezmyślne - chyba nie do końca ma rację:).

"Rozmowa...", jak przystało na 800-stronicową cegłę, jest książką wielowarstwową i wieloznaczną. To fresk opisujący wszystkie warstwy peruwiańskiego społeczeństwa: od grubych ryb i ludzi władzy, aż po kastę służących i najemnych robotników najniższej kategorii. Poza tym mamy tu sporo polityki. Pisarz, za młodu zafascynowany marksizmem, wykorzystał okazję, żeby rozliczyć się ze swoja czerwoną młodością. Na szczęście rozlicza się tylko przez jakieś 200 stron, inaczej chybabym "Rozmowy..." nie doczytała.
Kolejny temat to dyktatura i jej wpływ na ludzi - jednych zaraża okrucieństwem, innych biernością, wszystkich zmusza do kompromisów z własnym sumieniem. Słowem - nic nowego, zwłaszcza, że przypadkiem jestem tuz po lekturze "Święta Kozła" poświęconego wyłącznie tej tematyce.
Wreszcie kolejna warstwa - rodzinne tajemnice familii Zavala. Gdybym właśnie pochłaniała książkę Nory Roberts zapewne na to hasło dostałabym gęsiej skórki, ale litości, to przecież Mario Vargas Llosa, w dodatku w najlepszej swojej książce, więc nie będę się ekscytować byle czym...

Gdyż wbrew pozorom ta książka, po rozbiciu jej na komponenty sprawiająca mało porywające wrażenie, jako całość rzeczywiście jest najlepszą książką noblisty (przynajmniej porównując ją z tymi, które dotychczas przeczytałam). Tym razem pisarz nie tylko bawi się formą (Zielony Dom), czy konwencją (Szelmostwa). Porzucił nawet swoją niezaangażowaną pozę - zazwyczaj jego książki rzeczywiscie są ciekawe, natomiast czytelnik odnosi wrażenie, że pisarzowi wszystko zwisa. Owszem- pisze, rozwija pawi ogon pisarskiej techniki, czaruje opowiadanymi historiami, ale o co w zasadzie mu chodzi?
Tym razem nie ma takiego problemu. W "Rozmowie..." mamy do czynienie ze zjawiskiem wyjątkowym- Vargasem Llosą, któremu nie jest wszystko jedno.

Akcja książki koncentruje się na postaci Santiago Zavali, młodego człowieka z wielką przyszłością. Oprócz tego, że chłopak ma głowę na karku, jest synem ważnego oficjela w rzędzie generała Odrii. Jednak Santiago stara się własnymi rękami podkopać swoją przyszłość- idzie na kiepski uniwerek, bawi się w marksizm, wyciągnięty przez ojca z aresztu zrywa wszelkie kontakty z rodziną, rzuca studia i idzie do mało perspektywicznej pracy. Do tego uparcie odmawia pomocy materialnej, akcji, obligacji, a nawet należnego mu spadku. Dlaczego? Czy jest po prostu urodzonym nieudacznikiem czy jego postępowanie da się jakoś uzasadnić?

Okazją do rozrachunku z własnym życiem stanie się dla Santiago przypadkowe spotkanie dawnego szofera jego ojca- Ambrosia. Tytułowa rozmowa, jaką odbędą ze sobą w spelunie o szumnej nazwie "Katedra", przeprowadzi nas przez życie bohaterów. Niczym drobne strumyki będą ja zasilać inne "ważne rozmowy", nie tylko tych dwóch mężczyzn. W końcu zrobi się z tego prawdziwy potop, a czytelnik, któremu przewali się on nad głową, będzie miał okazji doznać głębokiego zanurzenia w kraj zwany Peru. Potop zresztą rozgałęzia się wyraźnie na dwa przeciwstawne nurty: bogatych i biednych; tych, którzy umieją się ustawić, i tych , którym to jakoś nie wychodzi; katów i ofiary. O dziwo, te nurty są przeciwstawne na każdym polu, także biznesowym, w dyktaturze nie istnieje coś takiego jak czyste pieniądze, są najwyżej odplamione.
Tym razem nie będzie to jednak katalog okrucieństw jak w "Święcie kozła", a nawarstwiające się krzywdy, które w ostatecznym rachunku łamią życie.
Pod koniec jedyne, co kołatało mi się w głowie, to zapamiętany z lat szkolnych wiersz Miłosza "Który skrzywdziłeś", moim zdaniem świetnie nadający się na puentę tej książki*.




*Poeci chyba jednak maja łatwiej - cztery strofki zamiast 800 stron

Źródło zdjęcia.